Corlannau mewn gwledydd eraill

• Dim ond mewn pedair rhan o'r byd y mae corlannau siâp blodau, fel yr un hon yng Nghwm Dulyn, wedi'u cofnodi'n ffurfiol, sef Cymru, Gwlad yr Iâ, Croatia a'r Swistir. Mae gan ddwy wlad arall, De Affrica a Gwlad yr Iorddonen, strwythurau tebyg sy'n ymddangos yn deilwng o ymchwil pellach (gyda diolch i John Rowlands).

Lluniau o gorlannau o Wlad yr Iâ. Gelwir y rhain yn rettir, ac mae'r rhan fwyaf ohonynt yn grwn ac ar ffurf olwyn. Cânt eu defnyddio yn yr un modd â'r corlannau cymunedol mawr yng Nghymru, gyda phob fferm â'i rhan ei hun o'r olwyn. Po fwyaf yw nifer y ffermydd sy'n defnyddio'r gorlan, y mwyaf yw nifer yr adrannau yn yr olwyn. Adeiladwyd llawer o'r rhai hŷn o gerrig a chaiff y rhai sy'n dal i gael eu defnyddio eu cynnal a'u cadw'n dda, fel y gwelir yn y lluniau. Mae'n ymddangos bod y corlannau a adeiladwyd yn fwy diweddar wedi'u gwneud o flociau concrit.

Lluniau trwy garedigrwydd yr Athro Dr Borut Juvanec, o Sefydliad Pensaernïaeth Werinol, Slofenia (Institute of Vernacular Architecture, Slovenia).

Lluniau o gorlannau carreg ar ynysoedd Krk, Cres a Prvic ym mae Kvarner ger arfordir Croatia. Nid yw'r rhain yn cael eu defnyddio bellach ond mae'r tebygrwydd rhyngddynt a chorlannau Cymru yn drawiadol. Ar dir mawr Croatia, roedd y bugeiliaid defaid yn grwydrol ac nid oedd angen corlannau, ond ar yr ynysoedd gadawyd preiddiau o ddefaid i gymysgu ar dir comin heb fugeiliaid yn bresennol. Dyna pam yr oedd angen adeiladu'r corlannau cymunedol. Roedd y rhain yn caniatáu i'r ffermwyr ailgynnull eu defaid eu hunain ar adegau penodol o'r flwyddyn, megis amser cneifio.

Lluniau a gwybodaeth trwy garedigrwydd yr Athro Dr Borut Juvanec, Sefydliad Pensaernïaeth Werinol, Slofenia.

Mae'r lluniau hyn o gorlannau defaid amlgellog ar ynysoedd Cres a Lošinj, oddi ar arfordir Croatia. Maen nhw'n rhan o adroddiad a gyd-awdurwyd gan Tanya Kremenic, a ddarparodd y lluniau yn garedig. Gellir gweld yr adroddiad yma